Ӧткӧн неделениҥ учында Jопон jериниҥ Нарита калазында самбо кӱрешле телекейлик чемпионат ӧткӧн. Бу jаан маргаанда бистиҥ jерлештерис Амыр Бакрасов ло Ай-Мерген Аткунов туружып, бойлорыныҥ бескелеринде мӧҥӱн кайралдар ойноп алган.
Jаҥжыкканы аайынча спортчыларды ла олордыҥ тазыктыраачылары Мӧҥӱне Яйтаковты ла Сергей Аткуновты Алтай Республиканыҥ гран-кыйузында уткыдылар. Ай-Мерген маргаандардаҥ ӱстиги-Пышмадӧӧн jӱре берген эмтир. Ол ондо ичбойындагы черӱде черӱчил молjузын бӱдӱрип турган кӱрешчи.
Jеҥӱчилдерге jылу сӧстӧрин АР-диҥ jашӧскӱримниҥ политиказы, спорт ло физический культура аайынча комитединиҥ председатели В. Б. Челчушев, Горно-Алтайск каланыҥ мэриниҥ ордынчызы Э. Н. Малчинов, Эл Курултайдыҥ депутады А. Р. Тулебаев, АР-да дзюдо ло самбо кӱрештердиҥ федерациязыныҥ президенти Э. Алчаков, республиканыҥ тазыктыраачылары айткандар. Владимир Челчушевтиҥ айтканыла, Алтай Республиканыҥ спортчылары jаан маргаандарда бийик кеминде туружар аргалу болгонын база катап кӧргӱскен. «Бистиҥ оогош республикадаҥ эки кӱрешчи барып, экилези мӧҥӱн кайралдар экелгени jаан jедим деп айдар керек. Бу телекейлик чемпионат Амырдыҥ ла Ай-Мергенниҥ калганчызы болбозын деп кӱӱнзейдим»—деп, Владимир Борисович айтты.
Маргаанда 82 ороонноҥ 800-теҥ ажыра спортчы турушкан. 2013 jылда Санкт-Петербургта телекейлик чемпионатта 75 ороон турушкан эди. Быjылгы маргаанда jети ороонго кӧп болгоны самбо кӱреш ичкери ӧзӱм алынып, телекей ичинде тазыл-тамыры jайылып баратканын кӧргӱзет.
А. Аткуновтыҥ кӱрешкени керегинде адазы Сергей Юракаевич мынайда куучындады: «Ай-Мерген 57 килограммга jетире бескеде тудушкан. Бескезинде jирме спортчы болгон. Олордыҥ ортозында телекейлик jеҥӱчилдер де болгон. Баштапкы тудушта румын кӱрешчини 2:0 тооло ойноп, ээчидезинде монгол спортчыга «оору прием» эдип, ойноп алган. Оноҥ маргаандардыҥ ээзи jопон кӱрешчини jеҥип, jарымфиналга чыккан. Мында Казахстанныҥ Ерболат Байбатыров деп бӧкӧзиле тартышкан. Казах кӱрешчи тӧрт катап телекейлик чемпион болуп jат. Олор мынаҥ озо ӱч катап кӱрешкен. Ай-Мерген оны бастыразында jеҥген. Бу тудушта 1:0 тооло jеҥип, финалга чыккан. Финалга jакшы амырап, белетенип алган болгон. Jакшы кӱрежип баштаган деп айдар эдим. ӱч катап «оору прием» эдерге ченешкен, jе приемын учына jетиргизип болбогон. 1:0 тооло jеҥип бараадала, калганчы 30 секунд ӧй артарда, та канайда бош салынып ийген, jе jеҥӱни ычкынган. Былтыргы jылдагы телекейлик чемпионатта база бу ла грузин кӱрешчиге ойноттырган. Эзенде jылга белетенер болор деп сананадым. Эмди телекейлик маргаанга талдашту маргаан тулаан айда Санкт-Петербург калада ӧдӧр. Ондо jакшы туружып ийзе, Марокконыҥ Касабланка калазында ӧдӧтӧн телекейлик чемпионатка барар».
Амыр Бакрасов jуучыл самболо 52 килограммга jетире бескеде тартышкан. Амыр бистиҥ республикада ченемели jаан спортчылардыҥ бирӱзи болуп jат. Ол jашӧскӱрим ортодо самбо кӱрешле телекейлик маргаанныҥ, Европаныҥ чемпионадыныҥ эки катап jеҥӱчили. Амыр jуучыл самболо телекейлик чемпионатта экинчи катап турушкан. Баштапкы катап спортчы 2012 jылда jаан маргаанга барган эди. Быjылгы чемпионатта Амырдыҥ бескезинде 11 кижи болгон. Ол бастыра тӧрт тудуш ӧткӱрип, финалга jеткен. Баштапкы тартыжуда jерлежис немец спортчыны 2:0 тооло jеҥген. Бу эҥ кӱч согуштыҥ бирӱзи болгон деп, Амыр айтты. Экинчи тудушта Азербайджанныҥ кӱрешчизине экинчи минутта «оору прием» эдип, кӱрежин оноҥ ары улалткан. Jарымфиналда Украинанаҥ Сергей Черныйла туштажат. Бу эки спортчы кебисте бой-бойын jакшы билер деп айдарга jараар. Амыр Сергейди башка-башка маргаандарда ӱч катап jеҥген эмтир. С. Черныйла калганчы тартыжуны Амыр мынайда эске алынып куучындады: «2013 jылда Европаныҥ чемпионадында мен ого 8:0 тооло jеҥдиртип jадала, Сергейге оорыдар эп-сӱме тузаланып, Европаныҥ jеҥӱчили болуп чыккан эдим». Наритада чемпионатта алтай уул Сергейди 10:2 тооло jеҥген. Финалда jерлежиске удура база ченемели jаан казах кӱрешчи Алмаз Сулейманов чыккан. «Нени эдер аргам болгон—бастыра ла эткем, jе jеҥӱ меге келишпеди»—деп, А. Бакрасов айтты. «Быjыл амадаган санаамга jетпедим, 2015 jылга jакшы белетенип, пьедесталдыҥ база бир тепкижине ӧрӧ чыгар керек деп сананып алдым»—деп, Амыр куучындайт.
Мӧҥӱне Яйтаковтыҥ айтканыла, маргаан ӧйинде jаан jуун болгон. Ондо айдылганыла болзо, самбо кӱреш Азияныҥ Олимпий ойындарына кийдирилген. Мынаҥ ары jаан Олимпий ойындарга самбоны кийдирери jанынаҥ иш ӧткӱрилип турган эмтир. Ондый болзо, келер ӧйдӧ бистиҥ самбо кӱрештиҥ спортчылары Олимпий ойындарда туружар аргалу болорына иженери артат.
Бӱкти Э. Бадиков белетеген
