Кӱчӱрген айдыҥ 11-чи кӱнинде чыккан «Алтайдыҥ Чолмоныныҥ» баштапкы бӱгин аккордеонло ойноп турган Есения Аспанованыҥ фотоjуругы кееркеткен. Бу кызычак Дания деп ороонныҥ тӧс калазы Копенгагенде ӧткӧн jаш jайалталардыҥ калыктар ортодогы кӧрӱзинде jеҥӱчил болуп чыккан.
Есения Аспанова
Есенияныҥ сӧӧги тӧӧлӧс, ол 12 jашту ла каланыҥ 6-чы таҥмалу школында ӱренет. Кызычак Кулады jуртта чыккан. ӱч jашту болордо, ада-энези Горно-Алтайскка кӧчтилер. Есенияныҥ адазы Эзен Николаевич МЧС-та ӧрт ӧчӱреечи болуп иштейт. Энези Jергелей Якшылаевна—«Энерготехноком» ЗАО-ныҥ товароведи. Есенияныҥ Ойгор карындажы сегис jашту, кадеттердиҥ 4-чи таҥмалу школында ӱренет.
Башпарак Есенияга айылдап барып, ыраак jол-jорыгы, кӧрӱ, анайда ок оныҥ келер ӧйгӧ амадулары керегинде элбеде эрмек-куучын ӧткӱрди.
—Есения, кызычактар кӧп сабада биjелеерин, кожоҥдоорын сӱӱйт. Сен нениҥ учун аккордеонло ойноорын талдап алгаҥ?
—Горно-Алтайск каланыҥ 2-чи таҥмалу кӱӱлик школына мени алты jыл кайра эjем бичиткен. Ол тушта мен баштапкы класска барарга белетенген ӧй. Кӧп ада-энелер балдары jайалтазын ачсын, кӱӱге тартылзын деп кӱӱнле балдарын кӱӱлик школдорго апаратан.
Мен сакыбаган jанынаҥ аккордеонныҥ клазын талдап алгам. Ол тушта, эмди де меге аккордеонист Пётр Дранганыҥ ойыны сӱрекей jарап турган. Бойымды база ченеп кӧрӧргӧ санандым.
—Аккордеонло ойноп ӱренерге кӱч пе?
—Кӱӱни сӱӱбес, албаданчак эмес улуска кӱч болор эмей. Меге jаҥыс ноталардыҥ грамотазын, сольфеджионы, ӱренерге кӱчке келишкен.
—Jаан кӧрӱ-конкурстарда турушкаҥ ба?
—Баштапкы мениҥ турушкан кӧрӱм Горно-Алтайскта ӧдӱп турган «Jаш jайалталар» деп конкурс болгон. Ол тушта ӱчинчи jер алгам. Анайда ок Бийск, Барнаул, Новосибирск калаларда ӧткӧн кӱӱлик кӧрӱлерде база туружып, баштапкы ла экинчи jерлерге чыккан болгом.
Быjыл jаскыда биске Гнессиндердиҥ адыла адалган государственный колледжтиҥ ӱредӱчизи аккордеонист Сервер Абкеримов келип, мастер-класстар ӧткӱрген. Ол меге аjару эдип, «Музыкальные сезоны в Копенгагене» деп кӧрӱде турушсын деп баштанган. Мен ӱредӱчим Инна Анатольевна Фастовскаяла кӱӱлик программа белетегенис. Ыраак jол-jорыкка барар jӧмӧлтӧ-болушты АР-диҥ Эл Курултайыныҥ Председатели И. И. Белеков ло культураныҥ министри болгон В. Е. Кончев jетиргендер. Анайып, мен Данияга баргам.
—Копенгаген кандый кала эмтир? Сени эҥ тыҥ не кайкаткан?
—Бу калада сӱрекей кӧп шибеелер, озогы туралар бары кайкатты.
Бир катап экскурсия ӧйинде бис балдарла кожо Копенгагенниҥ эҥ jарлу кереези Русалочканыҥ jанында фотоjурукка соктырынып аларга, автобустаҥ тӱшкенис. Бу керееске кажы ла jыл сӱрекей кӧп туристтер келет. Ол бу каланыҥ сӱр-темдеги болуп калды.
Автобус турган jерге ойто келеристе, ол jок! Бисти сакыбай, jӱре берген. Карын, калада орус укту кӧп улус бар. Олор биске jолды кӧргӱскен. Кала ондый ла jаан эмес. Бис jойу эки-jарым саатка гостиницага jедип барганыс.
Копенгагенде улус кӧп сабада велосипедтерлӱ jӱрет. Кайкаганым—jаан jаштулар база. Сӱрекей омок, jаантайын кӱлӱмзиренет… Олордоҥ тем алар керек деп бодойдым.
—Кӧрӱ бойы кайда ӧткӧн?
—Копенгагенде Россияныҥ билимниҥ ле культуразыныҥ тӧс jеринде ӧткӧн. Кӧрӱниҥ окылу жюризи «пианист», «баянист» ле «аккордеонист» деп ӱч группадаҥ jеҥӱчилдерди талдагандар. Аккордеонисттер ортодоҥ Россиядаҥ jаҥыс мен болгом. Анайда ок jажымла да эҥ оогожы.
Мен сценага чыгар алдында jаантайын jӱрексиреп туратам, jе бу учуралда бир де санааркабагам да. Ойноп турарымда, будым бир эмеш ле тыркыраган.
—Есения, кӱӱлик школго ӱренерге кӧп ӧй барып турган эмей. Тӧс ӱредӱҥе ол шылтак этпей турган ба?
—Кӱӱлик школго мен кажы ла кӱн jӱредим. Jе тӧс ӱредӱмге де аjаруны эдедим. Бежинчи класска jетире мен ончо «бештерге» ӱренгем, бу четвертьте тӧрт «4» темдек чыккан. ӱредӱчилериме кӧрӱлерге туружып тургам деп айтпай турадым. Jе олор тӱҥей ле кайдаҥ да угуп, мени уткып jат. Мактанарын сӱӱбей jадым.
—Келер ӧйгӧ амадуларыҥ кандый?
—Жюриде отургандар мени эзенде кандык айда Австрияда ӧдӧр кӧрӱге кычыргандар. Спонсорлор табылза, барарым… Быjыл АР-диҥ Культуразыныҥ jылыныҥ jабылтазында, анайда ок «Jаш jайалталар» деп кӧрӱде туружарым.
Jӱрӱмимди кӱӱле колбоорым деп бек сананып алгам. Jуук улузым мени jӧмӧп jат. Оныҥ да учун, байла, чыккан кӱниме jаҥы аккордеон сыйлагандар. Айдарда, оноҥ до ары ӧзӧргӧ чырмайарым.
—Оноҥ до бийик jедимдерге jет, Есения!
